रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया (RBI) ने शुक्रवारी २,००० रुपयांच्या नोटा चलनातून बाद करण्याची घोषणा केली. मात्र, २,००० रुपयांच्या नोटा कायदेशीरच राहतील. RBI ने बँकांना ३० सप्टेंबर २०२३ पर्यंत रु. २,००० च्या नोटांसाठी ठेव आणि/किंवा बदलण्याची सुविधा देण्यास सांगितले आहे.
2000 Rupee note-RBI : आरबीआय २००० रुपयांच्या नोटा चलनातून काढून घेणार; नोट्स कायदेशीरच राहतील – स्टेट बँकेने लोकांना २,००० रुपयांच्या नोटा त्यांच्या खात्यात जमा करण्यास आणि/किंवा कोणत्याही बँकेच्या शाखेत इतर मूल्यांच्या नोटांमध्ये बदलण्यास सांगितले आहे.
२,००० रुपयांच्या बँक नोटांसाठी २०,००० रुपयांपर्यंतच्या नोटा एकावेळी बदलण्याची सुविधा २३ मे पासून उपलब्ध होईल, असे आरबीआयच्या निवेदनात म्हटले आहे.
कसे राहणार व्यवहार ?
बँक खात्यांमध्ये जमा करणे नेहमीच्या पद्धतीने केले जाऊ शकते. म्हणजे, निर्बंधांशिवाय आणि सध्याच्या सूचना आणि इतर लागू वैधानिक तरतुदींच्या अधीन राहून.
ज्या वेळी चलनात असलेल्या सर्व रु. ५०० आणि रु. १,००० च्या बँक नोटांची कायदेशीर निविदा स्थिती काढून घेतल्यानंतर २,००० रु. मूल्याची बँक नोट प्रामुख्याने अर्थव्यवस्थेच्या चलनाची गरज जलदगतीने पूर्ण करण्यासाठी नोव्हेंबर २०१६ मध्ये सादर करण्यात आली होती.
इतर मूल्यांच्या नोटा पुरेशा प्रमाणात उपलब्ध झाल्यानंतर २,००० रुपयांच्या नोटा चलनात आणण्याचे उद्दिष्ट पूर्ण झाले. रु. २,००० मूल्याच्या सुमारे ८९% नोटा मार्च २०१७ पूर्वी जारी केल्या गेल्या होत्या आणि त्यांच्या अंदाजे ४-५ वर्षांच्या आयुष्याच्या शेवटी आहेत.
चलनात असलेल्या या नोटांचे एकूण मूल्य ३१ मार्च २०१८ रोजी ६.७३ लाख कोटी रुपयांच्या शिखरावर (चलनात असलेल्या नोटांच्या ३७.३%) वरून ३१ मार्च २०२३ रोजी चलनात असलेल्या केवळ १०.८% नोटांचे प्रमाण ३.६२ लाख कोटी रुपयांवर घसरले आहे. २०१८-१९ मध्ये २,००० रुपयांच्या नोटांची छपाई थांबवण्यात आली होती .
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने २,००० रुपयांच्या नोटा चलनातून बाद करण्याचा निर्णय घेतला आहे. तथापि, मध्यवर्ती बँकेने म्हटले आहे की चलनी नोट ३० सप्टेंबरपर्यंत कायदेशीर निविदा म्हणून सुरू राहतील. RBI ने बँकांना ३० सप्टेंबर २०२३ पर्यंत रु. २,००० च्या नोटांसाठी ठेव आणि/किंवा बदलण्याची सुविधा देण्यास सांगितले आहे.
मध्यवर्ती बँकेने बँकांना तात्काळ प्रभावाने २,००० रुपयांच्या नोटा देणे बंद करण्यास सांगितले आहे. आरबीआयच्या “क्लीन नोट पॉलिसी” च्या अनुषंगाने हा बदल करण्यात आला आहे, असे आरबीआयने आपल्या संभाषणात म्हटले आहे.
जनतेच्या सदस्यांना त्यांच्या बँक खात्यात रु. २,००० च्या नोटा जमा करण्याची आणि/किंवा कोणत्याही बँकेच्या शाखेत इतर मूल्यांच्या नोटांमध्ये बदलण्याची परवानगी असेल.
काय सांगितले RBI ने?
आरबीआयने जोडले की २,००० रुपयांच्या नोटा इतर मूल्यांच्या बँक नोटांमध्ये बदलून २३ मे २०२३ पासून कोणत्याही बँकेत एकावेळी २०,००० रुपयांच्या मर्यादेपर्यंत करता येतील.
बँक खात्यांमध्ये नेहमीच्या पद्धतीने, म्हणजे निर्बंधांशिवाय आणि सध्याच्या सूचना आणि इतर लागू वैधानिक तरतुदींच्या अधीन राहून जमा केले जाऊ शकते, सेंट्रल बँकेने जोडले.
२०,००० रुपयांच्या मर्यादेपर्यंत २,००० रुपयांच्या नोटा एकावेळी बदलण्याची सुविधा देखील २३ मे २०२३ पासून रिझर्व्ह बँकेच्या जारी विभाग असलेल्या १९ क्षेत्रीय कार्यालयांमध्ये (ROs) प्रदान केली जाईल.
आरबीआयने २०१३-२०१४ मध्ये अशाच प्रकारे नोटा चलनातून मागे घेतल्याचे सांगितले.
हे सुद्धा वाचा :-