URL (Uniform Resource Locator) हे इंटरनेटवरील संसाधन शोधण्यासाठी वापरले जाणारे एक अद्वितीय अभिज्ञापक आहे. याला वेब अॅड्रेस असेही संबोधले जाते. URL मध्ये अनेक भाग असतात -- प्रोटोकॉल आणि डोमेन नावासह -- जे वेब ब्राउझरला संसाधन कसे आणि कुठे मिळवायचे ते सांगतात.
URL (Uniform Resource Locator) म्हणजे काय ? – अंतिम वापरकर्ते ब्राउझरच्या अॅड्रेस बारमध्ये थेट टाईप करून किंवा वेबपेजवर, बुकमार्क सूचीवर, ईमेलमध्ये किंवा दुसर्‍या अॅप्लिकेशनमधून आढळलेल्या हायपरलिंकवर क्लिक करून URL वापरतात.
URL ची रचना कशी केली जाते?
URL मध्ये संसाधनामध्ये प्रवेश करण्यासाठी आवश्यक असलेल्या प्रोटोकॉलचे नाव तसेच संसाधनाचे नाव असते.
- URL चा पहिला भाग प्राथमिक प्रवेश माध्यम म्हणून कोणता प्रोटोकॉल वापरायचा हे ओळखतो.
- दुसरा भाग IP पत्ता किंवा डोमेन नाव ओळखतो — आणि शक्यतो सबडोमेन — जिथे संसाधन स्थित आहे.
- URL प्रोटोकॉलमध्ये वेब संसाधनांसाठी HTTP (हायपरटेक्स्ट ट्रान्सफर प्रोटोकॉल) आणि HTTPS (HTTP सुरक्षित), ईमेल पत्त्यांसाठी मेल, फाइल ट्रान्सफर प्रोटोकॉल (FTP) सर्व्हरवरील फाइल्ससाठी FTP आणि रिमोट कॉम्प्युटरमध्ये प्रवेश करण्यासाठी सत्रासाठी टेलनेट यांचा समावेश होतो.
- बहुतेक URL प्रोटोकॉल नंतर कोलन आणि दोन फॉरवर्ड स्लॅश असतात; “mail to” नंतर फक्त कोलन येते.
वैकल्पिकरित्या, डोमेन नंतर, URL देखील निर्दिष्ट करू शकते:
- डोमेनमधील विशिष्ट पृष्ठ किंवा फाइलचा मार्ग;
- कनेक्शन करण्यासाठी वापरण्यासाठी नेटवर्क पोर्ट;
- फाइलमधील विशिष्ट संदर्भ बिंदू, जसे की HTML फाइलमधील नामांकित अँकर; आणि
- वापरलेली क्वेरी किंवा शोध पॅरामीटर्स — सामान्यतः शोध परिणामांसाठी URL मध्ये आढळतात.
URL इतिहास –
वेब वापराशी संबंधित डेटा राखून ठेवणे ही एक मोठी गोपनीयतेची चिंता बनली आहे. शोध इंजिन आणि ऍप्लिकेशन सेवा प्रदात्यांनी कोणती माहिती संकलित केली, ठेवली आणि विकली याबाबत पारदर्शकता असण्याची सार्वजनिक मागणी वाढली आहे.
उदाहरणार्थ, मार्च 2019 मध्ये, Google ने Chrome गोपनीयता धोरण अपडेट केले. हे लक्षात घेते की त्याच्या मूळ ब्राउझर मोडमध्ये, शोध इंजिन आपल्या सिस्टमवर स्थानिक पातळीवर माहिती संग्रहित करते.
या माहितीमध्ये ब्राउझिंग इतिहास समाविष्ट आहे, भेट दिलेल्या पृष्‍ठांची URL, तसेच त्या पृष्‍ठावरील मजकूर, प्रतिमा आणि इतर संसाधनांचा कॅशे.
तथापि, Google देखील विविध कालावधीसाठी डेटा संकलित करते आणि राखून ठेवते. काही डेटा एखाद्या व्यक्तीला पाहिजे तेव्हा हटवला जाऊ शकतो, काही डेटा आपोआप हटवला जातो आणि काही डेटा Google आवश्यकतेनुसार जास्त काळ ठेवतो.
URL design महत्त्व –
Uniform Resource Locator फक्त ASCII अक्षर-संच वापरून इंटरनेटवर पाठवल्या जाऊ शकतात. URL मध्ये अनेकदा गैर-ASCII वर्ण असल्यामुळे, URL वैध ASCII फॉरमॅटमध्ये रूपांतरित करणे आवश्यक आहे. Uniform Resource Locator एन्कोडिंग असुरक्षित ASCII वर्णांना “%” आणि त्यानंतर दोन हेक्साडेसिमल अंकांसह बदलते. URL मध्ये स्पेस असू शकत नाही.
URL उदाहरणे –
Uniform Resource Locator डिझाइन करताना, वाचकांसाठी आणि आर्काइव्हिस्टसाठी वाक्यरचना सर्वात वापरण्यायोग्य कशी बनवायची याबद्दल भिन्न सिद्धांत आहेत.
उदाहरणार्थ, URL च्या मार्गामध्ये, तारखा, लेखक आणि विषय “स्लग” म्हणून संदर्भित विभागात समाविष्ट केले जाऊ शकतात. उदाहरणार्थ, या व्याख्येसाठी URL विचारात घ्या:
https://www.marathidisha.com/searchnetworking/definition/URL
प्रोटोकॉल (HTTPS म्हणून ओळखले जाणारे) आणि परमालिंक (www.marathidisha.com) च्या मागे पहा आणि आम्ही पाहतो की फाईल पाथमध्ये दोन पथ (सर्चनेटवर्किंग आणि परिभाषा) आणि परिभाषाचे शीर्षक (URL) समाविष्ट आहे.
याव्यतिरिक्त, काही URL डिझाइनर पोस्टची तारीख, विशेषत: (YYYY/MM/DD) म्हणून टाकणे निवडतात.
URL चे भाग –
Uniform Resource Locator वापरणे https://www.marathidisha.com/whatis/search/query?q=URL उदाहरण म्हणून, URL च्या घटकांमध्ये हे समाविष्ट असू शकते:
- The protocol or scheme. इंटरनेटवरील संसाधनात प्रवेश करण्यासाठी वापरले जाते. प्रोटोकॉलमध्ये http, https, ftps, mailto आणि फाइल समाविष्ट आहे. संसाधन डोमेन नेम सिस्टम (DNS) नावाद्वारे पोहोचले आहे. या उदाहरणात, प्रोटोकॉल https आहे.
- Host name or domain name. अद्वितीय संदर्भ वेबपृष्ठाचे प्रतिनिधित्व करतो. या उदाहरणासाठी, whatis.techtarget.com.
- Port name. सहसा URL मध्ये दृश्यमान नसते, परंतु आवश्यक असते. नेहमी कोलन फॉलो करताना, पोर्ट 80 हे वेब सर्व्हरसाठी डीफॉल्ट पोर्ट आहे, परंतु इतर पर्याय आहेत. उदाहरणार्थ, :port80.
- Path. पाथ वेब सर्व्हरवरील फाइल किंवा स्थानाचा संदर्भ देतो. या उदाहरणासाठी, शोध/क्वेरी.
- Query. डायनॅमिक पृष्ठांच्या URL मध्ये आढळले. क्वेरीमध्ये प्रश्नचिन्ह असते, त्यानंतर पॅरामीटर्स असतात. या उदाहरणासाठी,?.
- Parameters. URL च्या क्वेरी स्ट्रिंगमधील माहितीचे तुकडे. अनेक पॅरामीटर्स अँपरसँड्स (&) द्वारे वेगळे केले जाऊ शकतात. या उदाहरणासाठी, q=URL.
- Fragment. हा एक अंतर्गत पृष्ठ संदर्भ आहे, जो वेबपृष्ठातील विभागाचा संदर्भ देतो. हे URL च्या शेवटी दिसते आणि हॅशटॅग (#) ने सुरू होते. वरील उदाहरणात नसले तरी, URL https://en.wikipedia.org/wiki/Internet#History मध्ये #history हे उदाहरण असू शकते.
URL च्या भागांच्या इतर उदाहरणांमध्ये हे समाविष्ट असू शकते:
- mailto:president@whitehouse.gov ही URL whitehouse.gov या डोमेनमध्ये मेलबॉक्स अध्यक्षांना उद्देशून एक नवीन ईमेल सुरू करते.
- URL ftp://www.companyname.com/whitepapers/widgets.ps फाइल डाउनलोड करण्यासाठी FTP प्रोटोकॉलचा वापर निर्दिष्ट करते.
URL vs. URI
Uniform Resource Locator हा युनिफॉर्म रिसोर्स आयडेंटिफायर (URI) चा सर्वात सामान्य प्रकार आहे. यूआरआय हे नेटवर्कवरील संसाधन ओळखण्यासाठी वापरल्या जाणार्‍या वर्णांच्या स्ट्रिंग आहेत. इंटरनेट नेव्हिगेट करण्यासाठी URL आवश्यक आहेत.
URL शॉर्टनर –
URL शॉर्टनिंग हे एक तंत्र आहे ज्यामध्ये URL मोठ्या प्रमाणात लहान केली जाऊ शकते आणि तरीही आवश्यक पृष्ठावर निर्देशित केली जाऊ शकते. शॉर्टनर लहान असलेल्या डोमेन नावावर पुनर्निर्देशन वापरून हे साध्य करतो.
अनेक URL शॉर्टनर सेवा उपलब्ध आहेत. अनेक विनामूल्य असले तरी, जे वेब अॅनालिटिक्स सारख्या क्षमता देतात, ते शुल्क आकारतात. URL शॉर्टनर ऑफर करणार्‍या कंपन्यांमध्ये Rebrandly, Bitly, Ow.ly, clicky.me आणि Budurl.com यांचा समावेश होतो.
काही वेब साइट होस्ट, जसे की GoDaddy.com, URL शॉर्टनर ऑफर करतात.
शोध इंजिनांसह इतर सेवा प्रदात्यांनी URL शॉर्टनर्सपासून दूर जाण्यास सुरुवात केली आहे कारण ते बर्‍याचदा स्पॅमर्सद्वारे गैरवर्तनाच्या अधीन असतात, जे लहान URL मध्ये मालवेअर लपवतात.
URL (Uniform Resource Locator) म्हणजे काय ?