तुम्ही तुमच्या खिशात ठेवलेल्या स्मार्टफोनमध्ये फुटण्याची क्षमता आहे हे तुम्हाला माहीत आहे का? लिथियम-आयन बॅटरी कोणत्याही डिव्हाइसमध्ये असली तरीही ती सारखीच असते आणि त्या सर्वांमध्ये समान जोखीम असते. Your smartphone battery isn't likely to explode, but it could happen in extreme situations.
Why does smartphone battery explode? : का होतो स्मार्टफोनच्या बॅटरीचा स्फोट ? कशी घ्यावी काळजी. : तुमच्या स्मार्टफोनची बॅटरी फुटण्याची शक्यता नाही, परंतु हे अतिपरिस्थितीत बॅटरी फुटण्याची शक्यता होऊ शकते. स्मार्टफोनमध्ये फुटण्याचे धोके काय आहेत? तुमच्या स्मार्टफोनची बॅटरी फुटू शकते का?
स्मार्टफोनच्या बॅटरीचा स्फोट होऊ शकतो की नाही ?
स्मार्टफोन हे सहसा खूप सुरक्षित असतात. तरीही, स्मार्टफोन आणि स्मार्टफोनच्या बॅटरीचा स्फोट आणि स्मार्टफोन आग यांच्यात एक संबंध आहे.
तर, होय, तुमच्या फोनची बॅटरी फुटू शकते. असे होण्याची शक्यता नाकारता येणार नाही.
आधुनिक लिथियम-आयन बॅटरी, स्मार्टफोनपासून ते टेस्लासपर्यंत सर्व गोष्टींसाठी आजच्या पसंतीच्या रिचार्जेबल बॅटरी, अत्यंत स्फोटक असू शकतात. थर्मल रनअवे प्रक्रियेदरम्यान लिथियम-आयन बॅटरी सेलचा हा थर्मल प्रयोगशाळेच्या बाहेर जेथे लोक बॅटरीवर अत्यंत गरम स्त्रोत लागू करतात, वास्तविक जगात स्मार्टफोनच्या बॅटरीचा स्फोट कसा होतो?
Why Smartphone Battery Explode ?
“थर्मल रनअवे” – स्फोटापूर्वी आणि दरम्यान लिथियम-आयन बॅटरीमध्ये घडणाऱ्या घटनांचा क्रम :-
- चार्जिंग सर्किटमधील शॉर्ट सर्किट किंवा इतर काही बाह्य कारणांमुळे बॅटरीचे एक क्षेत्र खूप गरम होऊ लागते.
- गरम क्षेत्राच्या आत रासायनिक अभिक्रिया स्वतःची उष्णता निर्माण करू लागते, जी इलेक्ट्रोलाइट ओव्हरहीट म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या प्रक्रियेत इतर भागात पसरते.
- अखेरीस, उष्णतेमुळे इलेक्ट्रोलाइट वाफ निघून जाते, ज्यामुळे बॅटरीचे आवरण फुटते.
- अतिशय ज्वलनशील, गरम द्रव बाहेर पडते आणि सहसा आसपासच्या फोनचे आवरण आणि फोनच्या शेजारी जे काही असेल ते जळते किंवा वितळते.
- स्फोट आणि त्यानंतरची उष्णता इतर आग सुरू करू शकते.
“थर्मल रनअवे” म्हणून ओळखली जाणारी ही प्रतिक्रिया भयंकर वाटते, परंतु एक वस्तुस्थिती आहे ज्याने तुमचे मन निश्चिंत केले पाहिजे: उत्पादक लिथियम-आयन बॅटरीमध्ये सतत नवीन सुरक्षा वैशिष्ट्ये लागू करत आहेत ज्यामुळे असे होण्याची शक्यता कमी होते किंवा कमीतकमी कमी होते. जेव्हा होते तेव्हा होणारे नुकसान.
याव्यतिरिक्त, थर्मल रनअवे ही एक साखळी प्रतिक्रिया आहे आणि एकदा ती सुरू झाली की, ती थांबवणे कठीण आहे, म्हणूनच सुरक्षा वैशिष्ट्ये खूप महत्त्वपूर्ण आहेत.
स्मार्टफोन बॅटरी सुरक्षा वैशिष्ट्ये –
निर्मात्यांनी लिथियम-आधारित बॅटरीमध्ये समाकलित केलेल्या काही नवीन सुरक्षा वैशिष्ट्यांमध्ये उत्तम उष्णता व्यवस्थापनासाठी प्रगत सेन्सर आणि आग लागण्याची शक्यता कमी असलेल्या सुधारित इलेक्ट्रोलाइट रचनांचा समावेश आहे. हे विद्यमान वैशिष्ट्यांव्यतिरिक्त आहेत जसे की :
- इलेक्ट्रोलाइट आणि बॅटरी कोटिंग्जमध्ये ज्वलनशील नसलेले पदार्थ जोडले जातात.
- बिल्ट-इन सर्किटरी जी वर्तमान वाढीपासून संरक्षण करते.
- जर सेलचा दाब सुरक्षित मर्यादेपेक्षा जास्त असेल तर, सर्किट इंटरप्ट डिव्हाइसेस सर्किट उघडतात.
- अयशस्वी-सुरक्षित सुरक्षा व्हेंट्स उच्च सुरक्षा मर्यादेच्या पलीकडे सेल विस्तारित झाल्यास वायू सोडतात.
- जेव्हा तापमान सुरक्षिततेच्या मर्यादेपर्यंत पोहोचते तेव्हा थर्मल फ्यूज सर्किट खंडित करतात.
त्यामुळे सरासरी फोनमध्ये स्थापित केलेल्या निरोगी बॅटरीसाठी, बॅटरी कधीही या भयानक “थर्मल रनअवे” परिस्थितीपर्यंत पोहोचण्यापूर्वी सर्वात वाईट परिस्थिती म्हणजे फोन बंद करणे आवश्यक आहे असा संदेश किंवा बॅटरी फक्त काम करणे थांबवू शकते.
तरीही, खालील काही परिस्थितींमुळे बॅटरीचा स्फोट होऊ शकतो –
१. बॅटरी टाकणे आणि खराब करणे (Dropping and Damaging the Battery)
वर नमूद केल्याप्रमाणे, जोपर्यंत तुम्ही निरोगी बॅटरीचा सामना करत आहात तोपर्यंत सर्व काही ठीक चालेल. बॅटरीच्या आरोग्यावर नकारात्मक परिणाम करणारी एक समस्या म्हणजे थेंबांमुळे होणारे नुकसान.
असे झाल्यावर, बहुतेक लोक त्यांच्या स्क्रीनची दुरुस्ती करण्यासाठी स्थानिक दुरुस्ती केंद्राकडे धाव घेतील. फोन अजूनही काम करत असल्यास, ते बॅटरीचे काय नुकसान झाले असेल याचा दुसरा विचारही करत नाहीत.
दुर्दैवाने, एक थेंब बॅटरीची अंतर्गत यांत्रिक किंवा रासायनिक रचना बदलू शकते. हे बदल अत्यंत तणावाच्या परिस्थितीत कोणतीही अयशस्वी-सुरक्षित सर्किटरी अयशस्वी होऊ शकतात.
स्मार्टफोनची बॅटरी खराब झाली आहे की नाही हे कसे सांगाल? केस उघडा आणि बॅटरीवर एक नजर टाका. खालीलपैकी कोणतीही परिस्थिती अस्तित्वात असल्यास, ती त्वरित बदलण्याचा विचार करा:
- बॅटरी फुगणे (Swelling)
- अतिउष्णता (Frequent, unexplainable overheating)
- बॅटरीचा आकार बदलणे (Deformation)
तथापि, हे लक्षात घेणे महत्त्वाचे आहे की बर्‍याच आधुनिक स्मार्टफोनसह, केस उघडल्याने तुमची वॉरंटी रद्द होते, विशेषत: जर तुम्ही न काढता येण्याजोग्या बॅटरीसह टिंकर करण्याचा प्रयत्न करत असाल. तुमची वॉरंटी तपासणे आणि तुमच्या स्मार्टफोन दुरुस्ती सेवेशी संपर्क साधण्याचा सल्ला दिला जातो.
बर्‍याच परिस्थितींमध्ये, विद्यमान बॅटरी खराब होण्याच्या चिन्हांवर बारीक लक्ष देऊन तुम्ही स्फोटक बॅटरीचे अपयश टाळू शकता. स्मार्टफोनची बॅटरी सुरक्षित राहण्यासाठी, त्यातील सर्व अंगभूत सुरक्षा वैशिष्ट्ये योग्यरित्या कार्य करणे आवश्यक आहे. त्यामुळे नुकसानाची दृश्यमान चिन्हे असलेली बॅटरी कधीही न वापरणे महत्त्वाचे आहे.
तुम्ही अॅप वापरून बॅटरीमधील संभाव्य बदलांचे निरीक्षण देखील करू शकता. Android वर बॅटरीचे आरोग्य तपासण्याचे अनेक मार्ग आहेत , तर iOS वापरकर्ते ऑपरेटिंग सिस्टममध्येच बॅटरीचे आरोग्य तपासू शकतात.
२. गरम तापमान आणि वातावरण (Hot Temperatures and Environments) –
तुमच्या बॅटरीमध्ये अतिउष्मा कमी होतो किंवा खूप गरम असताना ते बंद होते याची खात्री करण्यासाठी सुरक्षेचे उपाय असू शकतात, परंतु प्रथम ठिकाणी बॅटरीला त्या तापमान मर्यादांपासून दूर ठेवणे महत्त्वाचे आहे.
तुमचा फोन नैसर्गिकरित्या गरम होण्यात अनेक घटक योगदान देतात :
- GPU वर जास्त भार टाकणारे ग्राफिक्स चालवणे.
- CPU वर खूप मागणी ठेवणारे अॅप्स वापरणे.
- तुम्ही फोनसह मल्टीटास्किंग करत असताना सतत चालणारे विजेट.
- तुमचे सेल्युलर किंवा वाय-फाय कनेक्शन स्पॉट असते तेव्हा नियमित कनेक्टिव्हिटी तपासते.
- लांब फोन कॉल्स.
- स्मार्टफोन चार्ज होत असताना वरीलपैकी कोणतेही करणे.
उदाहरणार्थ, Spotify ऐकताना आणि वेब ब्राउझ करताना पूलमध्ये थेट सूर्यप्रकाशात फोन वापरणे, स्मार्टफोनला थंड होण्यासाठी आधीच ताणतणाव होते.
जरी यामुळे बॅटरीचा स्फोट होत नसला तरीही, ते वृद्धत्वास कारणीभूत ठरू शकते आणि तुमच्या स्मार्टफोनच्या बॅटरीचे आयुष्य वाढवणे कठीण करू शकते. शिवाय, या परिस्थितीत तुमचा फोन चार्ज केल्याने जास्त गरम होण्यास हातभार लागतो. फोन चार्जिंग दरम्यान नैसर्गिकरित्या उष्णता निर्माण करतो.
तुमचा फोन थंड ठेवण्यासाठी आणि या समस्या टाळण्याचे अनेक मार्ग आहेत :
- तुम्ही फोन चार्ज करत असताना त्याच्या केसमधून फोन काढून टाका.
- जेव्हा शक्य असेल तेव्हा फोन थेट सूर्यप्रकाशापासून दूर ठेवा.
- तुमचा फोन जास्त काळ गरम कारमध्ये ठेवू नका.
- फोन खिशात, पिशवीच्या आत किंवा उष्णता अडकू शकेल अशा कोणत्याही ठिकाणी चार्ज करू नका.
३. चुकीचे चार्जर वापरणे (Using the Wrong Charger)
चुकीचा चार्जर वापरणे हा तुमच्या स्मार्टफोनची बॅटरी खराब करण्याचा सर्वात जलद मार्ग आहे .
अनेक उत्पादक तुमच्या डिव्हाइससह विशिष्ट स्मार्टफोन चार्जर पाठवतात. परंतु तुमचा नवीन iPhone किंवा Samsung बॉक्समध्ये चार्जर घेऊन येत नसला तरीही, तरीही तुम्ही डिव्हाइससह वापरत असलेल्या चार्जरच्या प्रकाराकडे लक्ष दिले पाहिजे.
वेगवेगळी पॉवर रेटिंग, अँपेरेज, रेझिस्टन्स आणि जलद-चार्जिंग सपोर्ट हे सर्व चार्जिंगच्या गुणवत्तेत आणि परिणामी, तुमच्या स्मार्टफोनच्या बॅटरीच्या आरोग्यामध्ये फरक करू शकतात.
तुम्ही नॉन-OEM चार्जर खरेदी करू शकता, परंतु ते तुमच्या फोनसाठी आवश्यक असलेल्या सर्व वैशिष्ट्यांची पूर्तता करतात आणि USB-IF सारख्या स्थापित मानकांचे पालन करतात याची खात्री करणे आवश्यक आहे.
स्वस्त नॉकऑफ चार्जर उप-मानक गुणवत्तेसह किंवा योग्य ओव्हरकरंट संरक्षण नसलेल्या वायरचे चुकीचे गेज असलेले साहित्य वापरतात.
तुम्ही USB मानकांचे पालन करणार्‍या दर्जेदार चार्जरमध्ये गुंतवणूक करत नसल्यास, तुम्हाला चार्जिंगच्या समस्यांना सामोरे जावे लागू शकते.
सर्वात वाईट म्हणजे, तुम्ही तुमच्या महागड्या फोनचा नाशच नाही तर स्वतःला होणारी इजा होण्याचा धोका पत्करत आहात.
४. तुमचा फोन ओला करणे (Getting Your Phone Wet)
पाण्याच्या किंवा पाण्याच्या वाफेच्या संपर्कात असताना लिथियम पेटते आणि जळते. स्मार्टफोनच्या बॅटरी चांगल्या प्रकारे सील केलेल्या असतात, त्यामुळे अशा प्रकारचा संपर्क सामान्यपणे होत नाही.
अनेक आधुनिक फोन जलरोधक किंवा जलरोधक असतात. तथापि, खराब झालेल्या बॅटरीसह स्मार्टफोन चुकून पाण्यात पडणे ही आपत्तीसाठी एक कृती आहे.
५. बॅटरी पंक्चर (Battery Punctures)
लिथियम पाणी आणि ऑक्सिजन या दोन्हीवर प्रतिक्रिया देते, म्हणून लिथियम-आयन बॅटरी पंक्चर केल्याने प्रतिक्रिया निर्माण होईल. हे थोडेसे धूर आणि भयंकर वास ते पूर्ण स्फोटापर्यंत काहीही असू शकते.
आणि याची प्रतिक्रिया जलद असते. अर्थात, याचा अर्थ अपघात किंवा इतर कोणत्याही हिंसक परिस्थितीत स्मार्टफोन पंक्चर झाल्यास नेहमीच धोका असतो.
तुमच्या स्मार्टफोनची बॅटरी फुटण्याची शक्यता फारच कमी आहे (Your Smartphone Battery Is Very Unlikely to Explode).
पण असे कधीही मानू नका! हे लक्षात ठेवणे महत्त्वाचे आहे की, तुमच्या स्मार्टफोनमधील बॅटरी अत्यंत परिस्थितीत धोकादायक धोका बनण्याची क्षमता आहे.
त्यामुळे वरील टोकाच्या परिस्थिती टाळण्याचा विचार करा. तुमचा स्मार्टफोन अशा प्रकारे वापरा, चार्ज करा आणि त्यावर उपचार करा जेणेकरुन काहीही झाले तरी तुम्ही गंभीर दुखापतीपासून सुरक्षित राहाल.
Why does smartphone battery explode? : का होतो स्मार्टफोनच्या बॅटरीचा स्फोट ? कशी घ्यावी काळजी.
हे सुद्धा वाचा :-