NASA च्या हबल स्पेस टेलिस्कोपने २०२३ फेब्रुवारी मध्ये शनीच्या प्रतिमा घेतल्या. ६२ नवीन चंद्रांचा शोध लागल्यानंतर शनीने सौर मंडळातील सर्वात जास्त चंद्र असलेला ग्रहाची जागा घेतली असून, गुरूला ५० ने मागे टाकत, शनीला एकूण १४५ मिळाले आहेत.
In 2023 Saturn Newly 62 Moons Added In Family : सर्वात जास्त नैसर्गिक चंद्र सोबतच सूर्यमालेतील एकुलता ग्रह शनि – “शिफ्ट अँड स्टॅक” या तंत्राचा वापर करून शास्त्रज्ञांनी शनिभोवती फिरणारे ६२ नवीन चंद्र शोधून त्यांची एकूण चंद्र संख्या १४५ झाली आहे. निष्कर्ष शनीच्या कक्षेतील टक्करांच्या इतिहासात अंतर्दृष्टी प्रदान करू शकतात. एडवर्ड अॅश्टन यांच्या नेतृत्वाखालील आंतरराष्ट्रीय संशोधन पथकाला १.५ मैल इतके लहान चंद्र सापडले आहेत.
बृहस्पति थोडा वेळ सर्वात जास्त चंद्र असलेला ग्रह म्हणून व्यासपीठावर बसला. परंतु आणखी ६२ चंद्रांच्या शोधामुळे, शनीने सर्वात नैसर्गिक उपग्रहांसह गुरूला मागे टाकले आहे आणि शीर्ष स्थानावर पुन्हा दावा केला आहे.
आणखीन फोटोस – Official Nasa Website
नवीन चंद्र शनीला एकूण १४५ देतात, गुरू ग्रहाला ५० ने सर्वोत्तम करते. बहुतेक चंद्रांसाठी ही जोडी पुढे-मागे लढत आहे. बृहस्पतिकडे आत्ता ९५ आहेत, परंतु खगोलशास्त्रज्ञ लहान, अनियमित चंद्र शोधण्यात अधिक चांगले होत आहेत आणि गुरूची एकूण संख्या पुन्हा वाढू शकते. 100 पेक्षा जास्त चंद्र असलेला शनि हा एकमेव ग्रह असताना, तो बदलू शकतो.
शास्त्रज्ञांच्या एका आंतरराष्ट्रीय पथकाला चंद्र सापडला. तैवानच्या अॅकॅडेमिया सिनिका इन्स्टिट्यूट ऑफ अॅस्ट्रोनॉमी अँड अॅस्ट्रोफिजिक्सचे पोस्ट-डॉक्टर एडवर्ड अॅश्टन यांनी या संशोधनाचे नेतृत्व केले. ते त्यांचे निकाल दोन महिन्यांत प्रकाशित करतील. या कामात चंद्र शोधण्याची एक नवीन पद्धत आहे जी नेपच्यून आणि युरेनससाठी वापरली गेली आहे परंतु, आतापर्यंत शनिसाठी नाही.
एडवर्ड अॅश्टन यांनी काय सांगितले ?
“या चंद्रांचा मागोवा घेतल्याने मला लहान मुलांचा डॉट-टू-डॉट गेम खेळल्याचे आठवते कारण आम्हाला आमच्या डेटामधील या चंद्रांचे विविध स्वरूप एका व्यवहार्य कक्षाशी जोडायचे आहेत,” एडवर्ड अॅश्टन स्पष्ट करतात, “परंतु त्याचवरील सुमारे १०० भिन्न गेमसह. पान आणि तुम्हाला माहित नाही की कोणता बिंदू कोणत्या कोडेचा आहे.”
शिफ्ट आणि स्टॅक नावाचे तंत्र –
संशोधकांनी चंद्र शोधण्यासाठी शिफ्ट आणि स्टॅक नावाचे तंत्र वापरले. चंद्र ज्या गतीने आकाशात फिरत आहे त्या वेगाने अनुक्रमिक प्रतिमांचा संच हलवून ते लहान, क्षीण चंद्र जाणते. नंतर प्रतिमांचे स्टॅकिंग करून डेटा एकत्र केला जातो, ज्यामुळे चंद्राचे सिग्नल वाढतात.
अॅश्टन आणि त्यांच्या सहकाऱ्यांनी मौना के वरील कॅनडा-फ्रान्स-हवाई दुर्बिणीतील निरीक्षणात्मक डेटा वापरला. त्यांनी २०१९ आणि २०२१ दरम्यान तीन तासांच्या कालावधीत अनुक्रमिक प्रतिमा घेतल्या आणि २.५ किमी (१.५ मैल) इतके लहान चंद्र शोधले.
भूतकाळात काही अमावस्या दिसल्या होत्या, परंतु पुष्टी करण्यासाठी पुरेसे नाहीत. इंटरनॅशनल अॅस्ट्रॉनॉमिकल युनियन (IAU) नवीन चंद्र ओळखण्याबाबत काळजी घेत आहे.
एकल निरीक्षण थ्रेशोल्ड पूर्ण करत नाही, कारण ते फक्त एक लघुग्रह जवळून जात असल्याचे सूचित करू शकते. त्याऐवजी, IAU चंद्र म्हणून ओळखण्यापूर्वी एखाद्या वस्तूचा कालांतराने मागोवा घ्यावा लागतो.
खगोलशास्त्रज्ञांना वाटते की, या (नवीन चंद्र ) पकडलेल्या वस्तू आहेत ज्यांना शनीने त्याच्या गुरुत्वाकर्षणाच्या पकडीत फार पूर्वी खेचले होते. ६२ नवीन चंद्र हे सर्व अनियमित चंद्र आहेत . त्यांच्या कक्षा अनियमित असतात, म्हणजे त्या दूरच्या आणि झुकलेल्या असतात आणि अनेकदा विक्षिप्त किंवा प्रतिगामी असतात.
कक्षीय झुकावांवर आधारित समन्वित कक्षीय गटांमध्ये चंद्र स्वतःला शोधतात. शनीला चंद्राचे यापैकी ३ गट आहेत: इनुइट , गॅलिक आणि नॉर्स , ज्यामध्ये नॉर्स गट सर्वात मोठा आहे. सर्व अमावस्ये यापैकी एका गटाशी संबंधित आहेत.
खगोलशास्त्रज्ञांना काय वाटते ?
खगोलशास्त्रज्ञांना असे वाटते की, शनीचे अनेक चंद्र गट मूळतः पकडलेल्या चंद्रांमधील टक्करांचे परिणाम आहेत. गॅस जायंटचे आणखी चंद्र शोधून, शास्त्रज्ञांना त्या टक्करांचा इतिहास एकत्र करण्याची आशा आहे.
डॉ. ब्रेट ग्लॅडमन, नवीन चंद्र शोधण्यासाठी जबाबदार संशोधकांपैकी एक, ब्रिटिश कोलंबिया विद्यापीठातील खगोलशास्त्र आणि खगोल भौतिकशास्त्राचे प्राध्यापक आहेत. “आधुनिक दुर्बिणींच्या मर्यादेपर्यंत ढकलत असताना, आम्हाला वाढत्या प्रमाणात पुरावे सापडत आहेत की, शनिभोवती मागे फिरणारा एक मध्यम आकाराचा चंद्र १०० दशलक्ष वर्षांपूर्वी उडून गेला होता,” ग्लॅडमन म्हणाले .
ग्लॅडमन, अॅश्टन आणि सह-संशोधक मॅथ्यू ब्यूडोइन यांनी २०२१ मध्ये त्या टक्करचा पुरावा सादर करणारा एक शोधनिबंध प्रकाशित केला. त्या कामात, त्यांनी असा अंदाज लावला की शनीला २.८ किमी (१.७ मैल) व्यासाचे १५० (अधिक किंवा उणे ३०) चंद्र आहेत.
ते म्हणाले की, चंद्रांचे आकारमान वितरण ” … हे शनीच्या प्रतिगामी अनियमित लोकसंख्येतील तुलनेने अलीकडील (काहीशे वर्षांपूर्वीच्या) टक्कर घटनेची स्वाक्षरी आहे.”
शनीचे चंद्र जिज्ञासू खगोलशास्त्रज्ञांचे लक्ष वेधून घेत आहेत. त्यांचा आकार विशाल टायटन, बुध ग्रह आणि सूर्यमालेतील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात मोठा चंद्र, लहान चांदण्यांच्या थवांपर्यंत आहे. खगोलशास्त्रज्ञांना असे वाटते की, यापैकी आणखी हजारो चांदणे त्याच्या रिंग सिस्टममध्ये लपलेले आहेत.
तेथे आणखी शेकडो किलोमीटर आकाराच्या वस्तू देखील असू शकतात ज्याचा शोध लागण्याची वाट पाहत गॅस जायंटभोवती फिरत आहेत.
हे सुद्धा वाचा :-