सायबर फसवणुकीसारख्या गुंतागुंतीच्या गुन्ह्यांचा शोध घेण्यासाठी नेहमीच कार्यक्षम यंत्रणांची गरज असते. सायबर तक्रारींचा ओघ दिवसेंदिवस वाढत आहे. त्यामुळे पोलिसांनी आयुक्तांनी दिलेल्या आदेशानुसार आता पुण्यात (शिवाजीनगर) अडीच लाखांहून अधिक सायबर फसवणुकीच्या तक्रारी दाखल झाल्या आहेत.सायबर कर्मचारी भरतीनंतर कर्मचाऱ्यांना इतरांच्या अनुभवातून शिकणे किंवा वरिष्ठ सहकाऱ्यांच्या मार्गदर्शनाने शिकणे हाच पर्याय आहे.
Pune-How to detect cyber crimes?: पुणे सायबर पोलिस – कर्मचाऱ्यांनी सायबर गुन्हे कसे शोधायचे याचे ज्ञान की अज्ञान? : सायबर तक्रारींचा ओघ दिवसेंदिवस वाढत आहे. या पार्श्‍वभूमीवर सायबर पोलिस ठाण्यात लवकरच आणखी कर्मचाऱ्यांची भरती करण्यात येणार आहे.
पुणे सायबर पोलिस
वाढत असलेल्या सायबर तक्रारींचा ओघ यामुळे पोलिस आयुक्तांनी दिलेल्या आदेशानुसार आता शिवाजीनगर पोलिसांत अडीच लाखांहून अधिक सायबर फसवणुकीच्या तक्रारी दाखल झाल्या असून ठाण्यातही त्याची नोंद होऊ शकते.
बर्‍याच पोलिस कर्मचार्‍यांना (सध्या नोकरीत असलेले आणि नवीन भरती झालेले) सायबर गुन्ह्यांचा शोध कसा घ्यायचा याचे ज्ञान नाही. त्याचबरोबर पोलीस दलात संगणकीय ज्ञान नसल्याने भरतीसाठी इच्छुकांची संख्या कमी आहे; मात्र आता अशा कर्मचाऱ्यांना सायबर गुन्ह्यांचा तपास करावा लागणार असल्याचे चित्र आहे. या पार्श्‍वभूमीवर सायबर पोलिस ठाण्यात लवकरच आणखी कर्मचाऱ्यांची भरती करण्यात येणार आहे.
सायबर पोलिस ठाण्यात नोंदवलेल्या गुन्ह्यांचा तपास कसा करायचा याचे प्रशिक्षण कर्मचाऱ्यांना नसल्याने सायबर गुन्हेगारांचा शोध घेणे कठीण होते. सायबर फसवणुकीसारख्या गुंतागुंतीच्या गुन्ह्यांचा शोध घेण्यासाठी नेहमीच कार्यक्षम यंत्रणांची गरज असते.
अपुरे प्रशिक्षण, तसेच तपासासाठी आवश्यक मार्गदर्शनाचा अभाव असल्याने सायबर ठाणे सायबर गुन्हेगारांवर कसा कारवाई करणार, असा प्रश्न पुण्यातील नागरिकांसमोर उभा राहिला आहे. याशिवाय सायबर पोलीस ठाण्यात भरतीसाठी इच्छुकांनी अर्ज केले आहेत. , त्यांना लगेच पोस्टिंग मिळते.
यासाठी कोणतीही परीक्षा किंवा मुलाखत नसते आणि भरती झाल्यानंतर कर्मचाऱ्यांना इतरांच्या अनुभवातून शिकण्याचा किंवा वरिष्ठ सहकाऱ्यांच्या मार्गदर्शनाने शिकण्याचा पर्याय असतो. त्यामुळे सध्या सायबर गुन्ह्यांचा तपास सुरू असल्याचे दिसून येते.
सुधारित परिपत्रकामुळे सायबर पोलिसांची व्याप्ती वाढणार
पोलिस आयुक्तालयाने यापूर्वी जारी केलेल्या परिपत्रकात सायबर पोलिस ठाण्यात २५ लाखांवरील गुन्ह्यांचीच नोंद करता येणार होती. त्यामुळे सायबर पोलिसांना आरोपीचा शोध घेण्यासाठी पुरेसा वेळ मिळत होता.
मात्र, आता सुधारित परिपत्रकात म्हटल्याप्रमाणे अडीच लाखांहून अधिक रकमेच्या फसवणुकीचे सर्व गुन्हे सायबर पोलिस ठाण्यात नोंदवले जाणार असून, सायबर पोलिस ठाण्याच्या कारभारात वाढ होणार असल्याने मोठा गाजावाजा होणार आहे. त्यांच्यासमोर अपील उभे राहील.
सायबर गुन्ह्यांचे अपुरे ज्ञान
सायबर गुन्हे तपास कर्मचार्‍यांसाठी प्रशिक्षणाचा अभाव आणि पुरेशा साहित्याची उपलब्धता, सायबर पोलिस स्टेशनला अनेक आव्हानांचा सामना करावा लागत आहे.
यामुळे गुन्ह्यांचे दोषसिद्धीचे प्रमाण कमी होऊ शकते आणि अशा गुंतागुंतीच्या गुन्ह्यांचा तपास कसा करायचा याचे मार्गदर्शन अनेकदा त्यांच्या स्वत:च्या गुन्हेगारी तपासात व्यस्त असलेल्या वरिष्ठ अधिकाऱ्यांना उपलब्ध नसते. त्यामुळे प्राथमिक चौकशीही फारशी वेगवान नाही.
सर्व कर्मचाऱ्यांना प्रशिक्षण देण्यात यावे
सायबर गुन्ह्यांचा तपास कसा करायचा आणि तंत्रज्ञानात वेळोवेळी प्रशिक्षण. बदलांसाठी सर्व कर्मचाऱ्यांना प्रशिक्षण देणे आवश्यक आहे. त्याशिवाय गुन्हेगार गुन्हे करतील आणि पोलिस त्यांना पकडू शकणार नाहीत.
- सायबर तज्ञ म्हणतात की, “सायबर पोलिसात रुजू होऊ इच्छिणार्‍यांसाठी कोणतीही मुलाखत किंवा परीक्षा नसते, मात्र भरती झाल्यानंतर त्यांना त्यांचे काम चोखपणे पार पाडण्याचे प्रशिक्षण दिले जाते. – मीनल पाटील, पोलिस निरीक्षक, सायबर पोलिस ठाणे, शिवाजीनगर.
“आम्ही सायबर गुन्ह्यांच्या तपासाचे काम वरिष्ठांचे काम पाहून शिकतो. आम्हाला शिकण्यासाठी असे कोणतेही प्रशिक्षण दिले जात नाही. – पोलिस.
हे सुद्धा वाचा :-
What’s HTTP & HTTPS ?