भारतातील वाहनांवरील वेगवेगळ्या रंगांच्या नंबर प्लेट्स तुम्ही कधी पाहिल्या आहेत आणि त्यांचा अर्थ काय असा प्रश्न पडला आहे का? जर तुम्ही भारतातील रस्त्यांवर वेगवेगळ्या रंगांच्या नंबर प्लेट्स पाहिल्या असतील आणि रंग कोडचा अर्थ काय असा प्रश्न पडला असेल, तर आम्ही तुम्हाला कव्हर केले आहे.
What do the different-coloured number plates in India mean?: भारतातील वेगवेगळ्या रंगांच्या नंबर प्लेट्सचा अर्थ काय आहे? : भारतातील वाहनांवरील वेगवेगळ्या रंगांच्या नंबर प्लेट्स तुम्ही कधी पाहिल्या आहेत आणि त्यांचा अर्थ काय असा प्रश्न पडला आहे का? वाहनाच्या नंबर प्लेटचा रंग मालकाबद्दल आणि वाहनाचा हेतू असलेल्या वापराबद्दल महत्त्वाची माहिती देऊ शकतो.
भारतातील विविध प्रकारच्या नंबर प्लेट्सबद्दल तुम्हाला काय माहित असणे आवश्यक आहे ते येथे आहे:
- लाल रंगाची नंबर प्लेट – भारताचे राष्ट्रपती आणि विविध राज्यांच्या राज्यपालांसाठी
- निळ्या रंगाची नंबर प्लेट – परदेशी प्रतिनिधी किंवा राजदूत
- पांढऱ्या रंगाची नंबर प्लेट – सामान्य लोकांसाठी
- पिवळ्या रंगाची नंबर प्लेट – बस, ट्रक, टॅक्सी आणि ऑटो-रिक्षां
- काळ्या रंगाची नंबर प्लेट – स्वयं-चालित किंवा भाडेतत्त्वावर घेतलेल्यांसाठी
- लष्करी वाहने – ११ अंकांचा वापरातील सैन्याचे वाहने
१. लाल रंगाची नंबर प्लेट –
लाल नंबर प्लेट हे दर्शवते की अगदी नवीन वाहन अद्याप कायमस्वरूपी नोंदणी प्लेट मिळविण्याच्या प्रतीक्षेत आहे. भारतीय प्रादेशिक परिवहन कार्यालय प्रत्येक नवीन वाहनाला तात्पुरता नोंदणी क्रमांक देते. तात्पुरता नोंदणी क्रमांक लाल परवाना प्लेटवर पांढऱ्या अक्षरात लिहिलेला आहे. भारतात, तुम्ही तुमच्या वाहनाची नोंदणी केल्यानंतर RTO कडून कायमस्वरूपी नोंदणी क्रमांक प्राप्त करेपर्यंत तुम्ही लाल नंबर प्लेट असलेले वाहन चालवू शकता.
तात्पुरत्या कारच्या नोंदणीची वैधता एक महिना आहे. वाहनांसाठी तात्पुरत्या परवाना प्लेट्सबाबत प्रत्येक राज्याचे नियम आहेत. उदाहरणार्थ, काही भारतीय राज्यांमध्ये सार्वजनिक महामार्गांवर लाल परवाना प्लेट असलेली वाहने चालवण्यास मनाई आहे.
अधिक माहितीसाठी, तुम्ही परिवहन पोर्टल किंवा तुमच्या राज्यातील परिवहन विभागाच्या अधिकृत वेबसाइटला भेट देऊ शकता. या व्यतिरिक्त, राज्यांच्या राज्यपालांकडे साध्या लाल नंबर प्लेट असलेली वाहने आहेत. शिवाय, भारतीय राष्ट्रपतींच्या वाहनावर सोन्याचे राष्ट्रीय चिन्ह असलेली लाल नंबर प्लेट आहे.
या प्रकारची प्लेट भारताचे राष्ट्रपती आणि विविध राज्यांच्या राज्यपालांसाठी राखीव आहे. या वाहनांवर परवाना क्रमांकाच्या जागी भारताचे प्रतीक लिहिले जाते.
२. निळ्या रंगाची नंबर प्लेट –
परदेशी प्रतिनिधी किंवा राजदूत वापरत असलेल्या वाहनांना निळी नंबर प्लेट दिली जाते.
या प्लेटवर पांढऱ्या शाईने क्रमांक लिहिलेला आहे आणि त्यात भारतातील राज्याच्या कोडऐवजी राजनयिकाच्या देशाचा कोड वापरला आहे.
या प्रकारच्या प्लेट्स परदेशी दूतावास किंवा मुत्सद्दी वापरतात.
३. पांढऱ्या रंगाची नंबर प्लेट –
ही सर्वात सामान्य प्रकारची वाहन नोंदणी क्रमांक प्लेट आहे आणि ती फक्त खाजगी दुचाकी आणि चारचाकी वाहनांवर वापरली जाते.
दुसऱ्या शब्दांत, तुम्ही प्रवासी वाहतूक, माल वाहतूक किंवा कोणत्याही व्यावसायिक क्रियाकलापांसाठी पांढरी नोंदणी प्लेट असलेली वाहने वापरू शकत नाही.
खाजगी वाहनांसाठी काळ्या अल्फान्यूमेरिक अक्षरांसह पांढऱ्या प्लेटची ही रंगसंगती २००० मध्ये अंमलात आणण्यात आली होती. पूर्वी ही योजना काळ्या रंगाची प्लेट होती ज्यावर पांढरा मजकूर होता.
पांढऱ्या नंबर प्लेटवर काळ्या शाईने नंबर लिहिलेला असेल तर ती गाडी सर्वसामान्य नागरिकाची आहे.
तथापि, ते व्यावसायिक कारणांसाठी वापरले जाऊ शकत नाही, जसे की प्रवासी भाड्याने घेणे किंवा मालवाहतूक करणे.
४. पिवळ्या रंगाची नंबर प्लेट –
तुमच्या लक्षात आले असेल की, सर्व बस, ट्रक, टॅक्सी आणि ऑटो-रिक्षांवर काळ्या अक्षरांनी पिवळ्या लायसन्स प्लेट असतात. अशा परवाना प्लेट्स व्यावसायिक वापरासाठी परवानगी असलेल्या वाहनांसाठी आहेत.
व्यावसायिक परवाना प्लेट्सची रंगसंगती देखील २००० मध्ये काळ्या ते पिवळ्या प्लेटवर काळ्या अल्फान्यूमेरिक मजकूरासह बदलली गेली.
खरेतर, अशी वाहने चालवण्यासाठी ड्रायव्हरकडे व्यावसायिक चालकाचा परवाना देखील असणे आवश्यक आहे.
वाहनाचा क्रमांक पिवळ्या फलकावर काळ्या शाईने लिहिल्यास त्याचे व्यावसायिक वाहन म्हणून वर्गीकरण केले जाते.
ही वाहने, जसे की ट्रक आणि टॅक्सी, प्रवासी किंवा मालवाहतूक करण्यासाठी वापरली जाऊ शकतात आणि चालकांकडे व्यावसायिक वाहन चालविण्याचा परवाना असणे आवश्यक आहे.
५. काळ्या रंगाची नंबर प्लेट –
भारतात, सर्व स्वयं-चालित किंवा भाडेतत्त्वावर घेतलेल्या कारसाठी (दोन आणि चारचाकी वाहनांसह), त्यांच्या व्यावसायिक नोंदणीमुळे पिवळा मजकूर असलेली काळी परवाना प्लेट आवश्यक आहे.
थोडक्यात, तुम्हाला या परवाना प्लेट्स भाड्याच्या कारवर आढळतील. याव्यतिरिक्त, भाड्याने वाहने असलेली उच्च श्रेणीची आलिशान हॉटेल्स मोठ्या प्रमाणावर अशा प्रकारच्या परवाना प्लेट्सचा वापर करतात.
व्यावसायिक वाहनांच्या विपरीत, काळ्या नंबर प्लेट आणि पिवळा मजकूर असलेल्या अशा कारसाठी व्यावसायिक वाहन चालविण्याचा परवाना आवश्यक नाही.
६. लष्करी वाहने –
पहिला/तिसरा वर्ण हा वरच्या दिशेने निर्देशित करणारा बाण आहे, जो ब्रॉड एरो म्हणून ओळखला जातो, जो ब्रिटिश कॉमनवेल्थच्या अनेक भागांमध्ये वापरला जातो.
बाणाच्या नंतर येणारे दोन अंक सैन्याने वाहन खरेदी केलेले वर्ष दर्शवतात.
लष्करी वाहने ११ अंकांचा वापर करणाऱ्या अनन्य क्रमांकन प्रणालीचे अनुसरण करतात. ही संख्या नवी दिल्लीतील संरक्षण मंत्रालयांतर्गत नोंदणीकृत आहे.
भारतात नंबर प्लेट्सचे वाटप सरकार कार्यक्षमतेने करते. ट्रॅफिक पोलीस केवळ त्याच्या नंबर प्लेटच्या आधारे वाहनाचा हेतू आणि मालक ओळखू शकतात.
India Road Safety Rules – https://morth.nic.in/sites/default/files/road_safety_books.pdf